اشاره به عسل در قرآن

قرآن کریم در دو آیه کلمه عسل را ذکر کرده است، نخست در سوره محمد(ص) آیه ۱۵ که خداوند در ستودن بهشت به نیکوکاران وعده داده است که در آنجا نهرهایی از عسل پاک و ناب روان است و سپس در سوره نحل که خواص شفابخش آن را یادآوری فرموده است.
در آیه‌های ۶۸ و ۶۹ این سوره در مورد عسل و زنبور عسل چنین می‌فرماید: «وَأَوْحَى رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِي مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا وَمِنَ الشَّجَرِ وَمِمَّا يَعْرِشُونَ(نحل/۶۸)؛ ثُمَّ كُلِي مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُكِي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلًا يَخْرُجُ مِنْ بُطُونِهَا شَرَابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِيهِ شِفَاءٌ لِلنَّاسِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ (نحل/۶۹). و پروردگار به زنبور عسل الهام کرد که در کوه‌ها و درختان و آنچه (از داربست‌ها) بر می‌افرازند، خانه‌‎هایی بساز. آن‌‎گاه از همه ثمرات بخور، پس در راه‌‎های پروردگارت که (به الهام او برای تو) همواره شده است برو از شکم آن‌ها شربتی با رنگ‌های گوناگون بیرون می‌‎آید که در آن شفایی برای مردم است. بی‌شک در این (کار زنبور عسل) نشانه‌‎ای است (از قدرت خدا) برای مردمی که می‌‎اندیشند.

در تفسیر آیه ۶۸ سوره «نحل» چنین آمده که پروردگارت به زنبور عسل وحی فرستاد؛ در اینجا لحن قرآن به طرز شگفت‌انگیزی تغییر می‌یابد، در عین ادامه دادن بحث‌ها در زمینه نعمت‌های مختلف الهی و بیان اسرار آفرینش در این سوره، سخن از زنبور عسل و سپس خود عسل به میان می‌آورد، اما شکل یک ماموریت الهی و الهام مرموز که نام وحی بر آن گذارده شده است.

نخستین ماموریت زنبوران در این آیه ماموریت خانه‌‎سازی ذکر شده است و این شاید به خاطر آن است که مسأله مسکن مناسب نخستین شرط زندگی است و به دنبال آن فعالیت‌های دیگر، امکان‌پذیر است.
در آیه ۶۹ سوره «نحل»، دومین ماموریت زنبورعسل شروع می‌شود، چنان که قرآن می‌فرماید: «ما به او الهام کردیم که سپس از تمام ثمرات تناول کن و راه‌هایی که پرودگارت برای تو تعیین کرده، به راحتی بپیما.» سرانجام، آخرین مرحله ماموریت آن‌ها را به صورت یک نتیجه این چنین بیان می‌کند: «از درون زنبوران عسل، نوشیدنی مخصوص خارج می‌شود که رنگ‌های مختلفی دارد.»

تحقیقات علمی درباره عسل

جالب این که دانشمندان از طریق تجربه به این حقیقت رسیده‌اند که زنبوران به هنگام ساختن عسل آن چنان ماهرانه، عمل می‌کنند که خواص درمانی و دارویی گیاهان محفوظ مانده و به عسل منتقل می‌شود. و در ماجرای برنامه زندگی زنبوران عسل و ارمغانی که آن‌ها برای جهان انسانیت می‌آورند، که هم غذاست و هم شفا و هم درس زندگی، نشانه روشنی از عظمت و قدرت پروردگار است، برای جمعیتی که می‌اندیشند.

به بیان دیگر تعبیر وحی درباره زنبور عسل به معنای الهام غریزی است که در نهاد این ه گذاشته شده است. حال با توجه به این که همه موجودات جاندار با هدایت غریزی به زندگی خود ادامه می‌‎دهند، باید دید چه ویژگی در زنبور عسل هست که خدای متعال چنین تعبیری را در خصوص این ه به کار برده است؟
رسول اکرم(ص) می‌‎فرماید: «مؤمن مانند زنبورعسل است؛ اگربا او کنار بیایی و همکاری کنی او هم سودمند است، اگر از او اندرزی بپرسی او برای تو سودبخش است، اگر درکنار او بنیشینی برای تو سودآور است، همه چیز او سودمند است چون همه چیز زنبورعسل سودمند است.»

در زندگی زنبور عسل، شگفتی‌های فراوانی برای درس‌‎آموزی و عبرت‌اندوزی نهفته است که قرآن ما را بدان دعوت می‌کند. قرآن از وحی به زنبور عسل سخن به میان آورده که این نکته نشانگر شرافت و عظمت این ه به ظاهر حقیر است. برخی بر این باورند که سه ویژگی منحصربه‌فرد در زنبوران عسل موجب شده خداوند آنان را شایسته دریافت مدال افتخار وحی کند: ویِژگی تسکین‌دهی، غذایی سالم، محصولی طبیعی و دلپذیر.

همچنین از نیش زنبور عسل به علت خاصیت قلیایی و اسیدی بودن آن در درمان بیماری‌ها، استفاده می‌کنند؛ خود عسل نیز خاصیت درمانی و همچنین مقدار کمی هم خاصیت ضدعفونی کنندگی دارد.
روس‌ها، در جنگ جهانی دوم، ازعسل برای پوشش زخم خود استفاده می‌‎کردند، به این ترتیب، زخم، رطوبت خود را حفظ می‌کرد و جای زخم ترمیم می‌شد.
همچنین به دلیل غلظت عسل، قارچ یا باکتری در زخم رشد نمی‌کرد. به فردی که از حساسیت گیاه خاصی رنج می‌‎برد نیز عسلی که از همان گیاه ساخته شده است می‌دادند تا نسبت به آن حساسیت مقاوم شود.
عسل از لحاظ قند و ویتامین K غنی است. بنابراین می‌توان برای بار دیگر تأکید کرد که دانش قرآن در رابطه با عسل، منشاء و خصوصیات آن بسیار از زمان خود جلوتراست.